Ail gerflun H M Stanley mewn sir

Argraff arlunydd o "bolyn totem" Stanley

Mae cynlluniau wedi eu cyflwyno ar gyfer ail gerflun fel cofeb i'r anturiaethwr dadleuol, H M Stanley.

Mae cerflun arall eisoes wedi ei gomisiynu yn Ninbych er gwaethaf deiseb yn gwrthwynebu.

Yn ôl rhai, roedd Stanley yn euog o gynorthwyo caethwasiaeth yn Affrica.

'Polyn totem'

Nawr mae tad a mab o Gernyw wedi datgelu cynlluniau i godi cerflun fel 'polyn totem' yn Llanelwy.

Dywedon nhw y bydden nhw'n ystyried unrhyw feirniadaeth flaenorol, a bod y cerflun diweddaraf yn canolbwyntio mwy ar y cyfnod y bu Stanley yn byw ynddo.

Bydd y gwaith 4 metr (13 troedfedd) o uchder gan Gary a Thomas Thrussell yn cael ei godi yn nhref enedigol Stanley.

Mae'r artistiaid yn holi trigolion a phlant lleol am syniadau ar sut i lunio'r cerflun.

Cafodd cerflun efydd £31,000 ei gymeradwyo gan Gyngor Sir Ddinbych ym mis Medi, er bod llythyr wedi ei arwyddo gan 50 o bobl blaenllaw yn honni fod yr anturiaethwr yn euog o droseddau yn erbyn dynoliaeth.

Yn hytrach, mae gwrthwynebwyr yn galw am arddangosfa barhaol er mwyn rhoi'r hanes mewn cyd-destun "llawnach".

'Dathlu darlun cyffredinol o'r cyfnod'

Dywedodd Gary Thrussell y byddan nhw yn edrych ar y dadleuon yn erbyn, a'u bod yn "ceisio dathlu darlun cyffredinol o'r cyfnod, ac o Affrica hefyd.

Yn ôl rhai, roedd Stanley yn euog o gynorthwyo caethwasiaeth yn Affrica

"Mae hyn yn fwy am y cyfnod y bu Stanley yn byw ynddo, ac yn dangos bywyd yn fwy cyffredinol."

Ddydd Mawrth cafodd plant ysgol lleol gyfle i gynnig syniadau i'w cynnwys ar y cerflun dur.

Ar dop y polyn, bydd delw Congolaidd wedi ei wneud o gopr.

Yn ôl Mr Thrussell, "y nod yw cael syniadau ar gynnwys y cerflun a beth fydden nhw'n hoffi ei weld ynddo.

"'Da ni eisiau creu cofnod amser o fywyd Stanley.

"Mae hi'n golofn 4 metr gyda neidr yn troi o'i chwmpas o'r gwaelod i'r top.

"Rhwng y neidr mae 'na gerfwedd o fywyd Stanley, yn dechrau yn Llanelwy lle'r oedd o'n blentyn yn y wyrcws.

"Mae fel polyn totem ar gyfer Llanelwy."

Cafodd John Rowlands ei eni yn 1841 ac yn fachgen ifanc cafodd ei anfon i'r wyrcws cyn ymfudo i America lle newidiodd ei enw i H M Stanley.

Bu'n ymladd yn rhyfel cartre' America ac yna yn newyddiadurwr cyn mynd yn anturiaethwr.

Caiff Stanley ei gofio am ganfod yr anturiaethwr coll David Livingstone yn nwyrain Affrica yn 1871.