Anrhydeddu dewrder yn 1944

Noel Ball gyda medal y Legion d'honneur

Mae cyn filwr o'r ail rhyfel byd wedi cael ei anrhydeddu gan Ffrainc am ei ddewrder.

Cafodd Noel Ball, 87 o Ynysybwl, Rhondda Cynon Taf, ei wobrwyo gyda medal y Legion D'Honneur am gynorthwyo i ryddhau pentre Le Muy ger Nice yn 1944.

Dyw'r dre erioed wedi anghofio aelodau o Gatrawd Parasiwt y Pathfinders ddaeth i'w gwaredu o'r Almaenwyr.

Teithiodd Mr Ball i Ffrainc i dderbyn yr anrhydedd.

Roedd yn 21 oed pan gafodd ei gatrawd eu gyrru i gynorthwyo'r Americanwyr i gael gwared o'r Almaenwyr o dde Ffrainc yn Awst 1944.

Dywedodd: "Doedd yr Americanwyr yn methu glanio, ac fe ddisgynnodd y cyfrifoldeb ar ysgwyddau'r Paras.

"Roedd y 6ed bataliwn yn Gymry i gyd, ac fe gawson ni'n gyrru i'r pentre bach yma oedd â gwarchodlu o Almaenwyr yno - dwywaith cymaint ag oedd ohonom ni.

"Aetho ni mewn ar barasiwt ym mherfedd y nos, ac erbyn diwedd y prynhawn roedden ni wedi dinistrio'r gwarchodlu a chipio'r rhai oedd yn dal yn fyw - 700 ohonyn nhw."

Angerdd

Noel a'i frawd Howard yn ystod eu cyfnod gyda'r Gatrawd Parasiwt

Bu Mr Ball yn ôl yn Le Muy sawl gwaith ers hynny. Mae'n dweud fod pobl yn dal i ddathlu'r digwyddiad gyda diolchgarwch ac angerdd.

Eisoes mae Mr Ball wedi ennill medalau am ei wasanaeth i'r fyddin yn Affrica, Yr Eidal, Ffrainc, Groeg a'r Almaen ynghŷd â Seren 1939-45, y fedal Amddiffyn, medal Llydaw a'r fedal Gwasanaeth Cyffredinol.

Ond o'r cyfan, dywed mai'r Legion D'Honneur sy'n golygu fwya iddo.

"Byddai byddin Prydain ddim am i mi ddweud hyn," meddai, "ond mae'r fedal yma am ddewrder, a dyna sy'n fwya pwysig.

"Roedd bob aelod o'r Frigad Parasiwt yn arwyr, nid dim ond fi."

Sefydlwyd medal y Legion D'Honneur gan brif gonswl Ffrainc yn 1802 - Napoleon Bonaparte.